Is een agile team altijd autonoom?

Autonome teams zijn wendbaarder dan afhankelijke teams. En veel organisaties streven op dit moment naar wendbaarheid om snel op nieuwe ontwikkelingen te kunnen inspelen. Maar is een agile team altijd autonoom? Of kan een agile team altijd autonoom worden gemaakt?

Wat is autonomie?

Wat betekent ‘autonoom’ eigenlijk? Het wil zeggen dat je niet van iemand of iets afhankelijk bent. Hierbij kan ‘afhankelijk zijn’ meerdere betekenissen hebben:

1. Afhangend van iemand, een team of van iets;
2. Steun, zorg of hulp behoevend van iemand, een team of iets;
3. In ondergeschikte betrekking staand tot iemand, een team of tot iets.

Kruispunt versus rotonde

Maar waarom zijn autonome teams wendbaarder dan afhankelijke teams? Om deze stelling te illustreren en om de begrippen ‘autonoom’ en ‘afhankelijk’ nader te duiden, kun je een vergelijking maken met een kruispunt versus een rotonde. Hierbij vormt het kruispunt een metafoor voor afhankelijke teams. En een rotonde is de metafoor voor autonome teams. In de onderstaande tabel vind je belangrijke verschillen in eigenschappen:

Kruispunt als metafoor voor afhankelijke teams	Rotonde als metafoor voor autonome teams
Stoplichten worden aangestuurd door een centraal commando en controlesysteem Stoplichten beïnvloeden rechtstreeks de bestuurders’ activiteiten (rijden, stoppen)	Rotondes creëren de condities voor zelfregulering door bestuurders
Kruispunten met stoplichten vertegenwoordigen harde controles	Rotondes zonder stoplichten vertegenwoordigen zachte controles
Besturing & compliance	Vertrouwen & autonomie
32 punten waar een botsing kan ontstaan	8 punten waar een botsing kan ontstaan
Langzamere doorstroming (inflexibel)	Snellere doorstroming (wendbaarder)
Meer ongelukken	Minder ongelukken

Besluitvorming

Een belangrijk aspect waarin de autonomie tot uitdrukking komt, is besluitvorming: mag je als team zelf besluiten nemen of moet je escaleren? Het belang van autonomie komt ook terug in het onderzoek van De Standish Group. Deze organisatie heeft onderzoek gedaan naar oorzaken voor het mislukken van projecten. Hierin is een van de belangrijkste redenen de te lange benodigde doorlooptijd voor het nemen van beslissingen. Dit wordt ook wel ‘decision latency’ genoemd. Het beschikken over slagvaardige besluitvorming en daarmee over voldoende autonomie is dus van belang.

Decentrale besluitvorming is sneller

Een autonoom team zal veel vaker dan een afhankelijk team zelf besluiten kunnen nemen met als resultaat een kortere besluitvormingstijd. Dit wordt ‘decentrale besluitvorming’ genoemd en is een uitgangspunt van de agile cultuur en mindset. Je vindt dit terug in veel Agile raamwerken zoals in onder meer SAFe, LeSS en AgilePgM.

Voor een individueel team dat eigenhandig een product of dienst kan maken en onderhouden, is het goed mogelijk om een vergaande mate van autonomie te bereiken. Echter, om het werkbaar te houden en niet vast te lopen in de vele onderlinge communicatielijnen, moet het team niet te groot worden. Een teamgrootte van zes tot negen personen is hierin aanbevolen. Maar wat als er meer mensen nodig zijn om het werk te verzetten?

Een team van teams

Is het product of dienst te groot voor één team, dan kun je werken met een ‘team van teams’. Denk hierbij bijvoorbeeld aan vijf teams van ieder zes tot negen teamleden die met elkaar gezamenlijk aan het product of dienst werken. Zo een ‘team van teams’ werkt gezamenlijk aan het product of de dienst. Deze opzet heeft echter een negatieve impact op de autonomie van de individuele teams: werken met meer mensen en teams betekent meer afspraken maken. En het maken van meer afspraken betekent dat er minder sprake kan zijn van onafhankelijkheid.

Afspraken maken

Maar afspraken zijn wel nodig. Immers, in een ‘team van teams’ moeten de betrokkenen afspraken over:

Afspraken over o.a.	Toelichting
De organisatie van het producteigenaarschap	Is er één product owner voor alle teams zoals bijvoorbeeld in LeSS? Of is er een hiërarchie van product owners  zoals bijvoorbeeld in SAFe?
De Product Backlog	Wordt er gewerkt met één Product Backlog voor alle teams zoals bijvoorbeeld in LeSS? Of wordt er gewerkt met een hiërarchie van backlogs zoals bijvoorbeeld in SAFe? SAFe kent een backlog met features voor het team van teams en stories voor de individuele teams.
De planning en de verdeling van het werk	Welk team neemt welke onderdelen voor haar rekening? Maken de teams de planning met z’n allen zoals bijvoorbeeld in SAFe? Of gebeurt dit met vertegenwoordigers van de teams zoals bijvoorbeeld in LeSS?
Bedrijfsarchitectuurmodel	Het te hanteren bedrijfsarchitectuurmodel als randvoorwaarde waarbinnen alle teams moeten opereren.
Deelproduct afhankelijkheden tussen teams	Een logische afhankelijkheid is bijvoorbeeld dat team B pas een functionaliteit kan opleveren, nadat eerst team A iets heeft opgeleverd.  Dat is wat anders dan een logistieke afhankelijkheid. In dat laatste geval wacht team A op een bijdrage van iemand uit team B, die ook werk moet verrichten binnen team A. Dat strookt niet met het agile gedachtegoed waarin focus centraal staat; het in twee teams meedraaien vermindert deze focus.
De sprintlengte en moment van starten van de sprint	Deze afspraken zijn nodig om de deelproducten van de verschillende teams op hetzelfde moment te integreren en integraal te demonstreren.

Kortom

Kortom, is een agile team altijd autonoom? Immers, het kunnen werken in een zelfstandig, autonoom team biedt meer wendbaarheid dan het werken in een ‘team van teams’. Maar het is niet altijd direct mogelijk om autonoom te werken. Wel zijn er steeds meer organisaties die de randvoorwaarden scheppen om teams autonoom te laten werken. Dit doen ze bijvoorbeeld door de applicatie-architectuur te herontwerpen op basis van micro-services. Deze micro-services vertegenwoordigen kernfuncties die onafhankelijk van elkaar kunnen worden gebouwd en geïmplementeerd. Ieder team ontwikkelt en onderhoudt zijn eigen micro-services. Zo kan een team meer selfsupporting handelen. In de analogie vervang je daarmee kruispunten door rotondes. Hoewel dit vooral bij organisaties met verouderde systemen complex en tijdrovend kan zijn, is het de moeite waard. Op deze manier kunnen meer teams autonomer werken en daarmee hun wendbaarheid vergroten.

Wil je samen met je collega’s een sessie waarin je in één keer overzicht krijgt van scrum of Agile-mogelijkheden? Neem contact met ons op en we helpen je graag verder.

Contact opnemen

Auteur: Henny Portman is blogger, recensent, auteur, internationaal spreker, trainer en consultant portfoliomanagement en P3M3 Maturity.