Waardeketens en de organisatie van agile teams

Veel organisaties worstelen met hun agile transformatie. Met waardeketens en de organisatie van agile teams: hoe deel je ze in en hoe organiseer je ze?

Oorzaken van mislukte transformaties zijn vaak het ontbreken van de noodzakelijke agile cultuur én de wijze waarop teams zijn georganiseerd. Veel organisaties hebben de focus op efficiëntie gelegd. Vervolgens, wanneer deze teams een agile werkwijze gaan gebruiken, maakt dat de organisatie nog niet agile. Deze aspecten spelen hierbij een belangrijke rol:

• De waardeketens of value streams. Is de organisatie georganiseerd volgens waardeketens?
• Het Dunbar nummer. Hoe groot mag een ‘team van teams’ zijn?
• De teamtopologie. Welke teamorganisatiestructuur wordt gebruikt?

Waardeketens

De waardeketen is een model dat kernactiviteiten bij de levering van diensten of services van de organisatie zichtbaar maakt. Levert een organisatie bijvoorbeeld drie verschillende producten dan zijn er vermoedelijk drie waardeketens te definiëren. De waardeketen omschrijft alle activiteiten die nodig zijn om een product van ontwerp en verkrijgen grondstoffen tot aflevering en facturatie richting klant te krijgen.

De organisatie voert deze activiteiten doorgaans procesmatig uit en maakt hierbij gebruik van ICT-systemen. Deze ICT-systemen moeten worden ontworpen, ontwikkeld, uitgevoerd en worden onderhouden. Om dat voor elkaar te krijgen, kan de organisatie gebruik maken van verschillende teams, veelal gegroepeerd als ‘team van teams’. Echter, vaak kiest de organisatie voor efficiëntie en laat het teams een rol spelen in meerdere waardeketens. Zo ontstaan er afhankelijkheden tussen teams en die afhankelijkheden leiden tot vertragingen en inefficiënties.

Teamorganisatiestructuren

De teamorganisatiestructuren komen weinig aan bod in de vele agile raamwerken; ook wel ‘frameworks’ genoemd. Echter, juist de teamorganisatiestructuur bepaalt hoe efficiënt en effectief een team of ‘team van teams’ kan opereren. Vaak spreken de betrokken hier niet over. Wanneer ze hier wel over praten, ligt de nadruk op multi-disciplinaire teams. Twee vormen:

• Feature team. Dit team is in staat om een nieuwe feature zelfstandig te implementeren, zonder gebruik te maken van andere teams.
• Component team. Dit team levert een aangepaste component aan andere teams.

Daarnaast benadrukken de meeste raamwerken bij het beschrijven van ‘team van teams’ structuren het belang van de grootte van de teams. Een ‘team van teams’ kan bestaan uit meerdere feature en component teams.

Het getal van Dunbar

Het getal van Dunbar is de vermeende cognitieve grens van 150 individuen waarmee een persoon een stabiele, sociale relatie kan onderhouden. Robin Dunbar, een Engelse antropoloog, beschreef dit axioma in 1993. Dit principe zie je sindsdien terug in de agile raamwerken in een ‘team van teams’, een Agile Release Train (ART) in SAFe, een Nexus in Nexus, of een tribe in het Spotify-model. Wanneer meer dan 150 mensen nodig zijn voor de ontwikkeling van een product, dan kun je aanvullende structuren gebruiken zoals de Solution Train in SAFe.

Teamtopologieën

In het boek Team Topologies, bespreken Matthew Skelton en Manuel Pais vier fundamentele teamorganisatietypologieën voor het bouwen van effectieve en efficiënte ‘team van teams’ structuren:

• Stream-aligned team: een team dat is uitgelijnd op een waardeketen van de organisatie. Dit team heeft een mix van multi-disciplinaire vaardigheden en het kan incrementen opleveren zonder te wachten op een ander team.
• Platformteam: een team dat werkt aan het onderliggende platform dat de stream-aligned teams ondersteunt bij de levering. Zo een platform vereenvoudigt complexe technologie en vermindert de cognitieve belasting voor teams die het gebruiken. Een goed platform is “net groot genoeg”.
• Enabling team: een team dat andere teams helpt bij het adopteren en aanpassen van software als onderdeel van een overgangs- of leerperiode.
• Complicated-subsystem team: een team met een speciale opdracht voor een subsysteem dat te ingewikkeld voor een normaal stream-aligned team of platformteam. Dit betreft een optionele teamvorm die organisaties alleen gebruiken wanneer het echt nodig is.

Team interactie modi

De team interactie modi zijn dus van belang. Oftewel, hoe werken de genoemde teamorganisatietypologieën samen met elkaar? Hiervoor is er drietal primaire interactie-modi te onderscheiden:

• Co-creatie: nauw samenwerken met een ander team.
• X-as-a-Service: iets als een dienst leveren met minimale samenwerking, zoals software as a service, ook wel SAAS genoemd.
• Faciliteren: helpen (of geholpen worden door) een ander team om belemmeringen weg te nemen.

Conclusie over waardeketens en de organisatie van agile teams

Een belangrijke factor bij het mislukken van agile transformaties is de bestaande teamstructuur en de focus op efficiëntie. Daarentegen, om de kans op een succesvolle agile transformatie te vergroten, is het aan te bevelen om te werken met dedicated teams in waardeketens, hierbij gebruik te maken van de vier teamtypologieën en de bijbehorende interactie modi.

In agile transformaties gaat het dus niet alleen om het leren en kunnen toepassen van een agile raamwerk; het vereist het hebben van een agile mindset door de gehele organisatie heen en vaak het doorvoeren van een reorganisatie. Deze factoren maken het al met al een flink traject!

Wil je meer weten over agile transformaties, dan is onze blog Naar een meer agile organisatie een goed startpunt. Liever live sparren met Henny Portman of collega over Agile? 

Contact opnemen

Henny Portman is blogger, recensent, auteur, internationaal spreker, trainer en consultant portfoliomanagement en P3M3 Maturity.